Dyrektywa RoHS

Dyrektywa RoHS - czym jest?

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2011/65/UE z dnia 8 czerwca 2011 r. dotyczy ograniczenia stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym - Restriction of hazardous substances in electrical and electronical equipment – tzw. RoHS Przepisy dotyczą producentów, importerów i dystrybutorów sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Ponadto wszystkie komponenty używane do produkcji sprzętu elektrycznego i elektronicznego podlegają wymaganiom dyrektywy RoHS.

Jakie urządzenia podlegają wymaganiom dyrektywy RoHS?

Ograniczenia odnoszą się do:

• Wielkogabarytowych urządzeń gospodarstwa domowego
• Małogabarytowych urządzeń gospodarstwa domowego
• Sprzętu informatycznego i telekomunikacyjnego
• Sprzętu konsumenckiego
• Sprzętu oświetleniowego
• Narzędzi elektrycznych i elektronicznych
• Zabawek, sprzętu rekreacyjnego i sportowego
• Wyrobów medycznych
• Przyrządów do nadzoru i sterowania, włącznie z przyrządami do nadzoru i sterowania w obiektach przemysłowych
• Automatów wydających
• Innych sprzętów elektrycznych i elektronicznych nieobjętych żadną z powyższych kategorii
• Komponentów i surowców wykorzystywanych do produkcji sprzętów elektrycznych i elektronicznych

Lista substancji podlegającym ograniczeniom nie jest zamknięta i nadal trwają prace nad włączaniem kolejnych substancji.

Jakie obowiązki spoczywają na producentach (importerach) sprzętu elektrycznego i elektronicznego?

Do obowiązków producentów (importerów) sprzętu elektrycznego i elektronicznego należy ocena zgodności z wymaganiami RoHS, przeprowadzona jako wewnętrzna kontrola produkcji zgodnie z Modułem A Decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 768/2008/WE.

Każdy producent (importer) musi wykazać zgodność wprowadzanego do obrotu wyrobu z obowiązującymi przepisami i normami zharmonizowanymi. W przypadku sprzętu elektrycznego i elektronicznego, oprócz dyrektywy RoHS, zwykle będą to jeszcze dyrektywy EMC i LVD. W tym celu producent (importer) powinien sporządzić odpowiednią dokumentację techniczną, która umożliwia ocenę produktu pod względem jego zgodności z wszystkimi wymaganiami, obejmującą odpowiednią analizę i ocenę ryzyka. Ostatnim krokiem w procesie oceny zgodności jest wystawienie deklaracji zgodności. Deklaracja zgodności stanowi podstawę do umieszczenia na sprzęcie elektrycznym oznakowania CE.

Czy przeprowadzenie badań jest konieczne?

Jeśli nie dysponujemy rzetelnymi dowodami potwierdzającymi zgodność z dyrektywą RoHS, konieczne może okazać się przeprowadzenie badań. Sprawozdanie z badań jest wiarygodnym dowodem na potwierdzenie zgodności i jest przewidziane jako jeden z elementów dokumentacji technicznej.

Jak wygląda badanie sprzętu pod kątem RoHS?

Przepisy dyrektywy RoHS określają dopuszczalną zawartość substancji (ołów, rtęć, kadm, chrom sześciowartościowy, związki polibromowane, ftalany) w materiale jednorodnym, np. metal, polimer. Badaniu podlega cały wyrób. Przygotowanie próbki polega na demontażu dostarczonego do badania wyrobu i wydzieleniu materiałów jednorodnych, takich jak polimery (np. elementy obudowy, izolacje, inne elementy plastikowe), metale (np. elektrody, przewody, inne elementy metalowe) oraz kompozyty. Każdy rodzaj materiału jednorodnego stanowi osobną próbkę do badania.

W jakich etapach przebiega badanie na zgodność z RoHS?

Pierwszy etap to badania przesiewowe metodą fluorescencji rentgenowskiej (XRF). Jest to metoda „półilościowa”, którą można oznaczyć całkowitą zawartość ołowiu, kadmu, rtęci, chromu i bromu w materiale jednorodnym. Badanie przesiewowe pozwala stwierdzić, czy w badanym materiale mamy przekroczoną dopuszczalną zawartość pierwiastków określonych w dyrektywie RoHS. Jeżeli w badaniu XRF nie stwierdzi się przekroczeń, wówczas analiza próbki jednorodnej kończy się na tym etapie.

Pełne badania chemiczne dotyczą badania materiału jednorodnego w zakresie ilościowego oznaczenia zawartości substancji określonych w dyrektywie RoHS: polibromowanych bifenyli (PBBs), polibromowanych eterów difenylowych (PBDEs), metali (ołów, kadm, rtęć, chrom całkowity), chromu sześciowartościowego (Cr(VI), ftalanów. Badania pełne wykonywane są w zależności od wyniku badania XRF dla materiału, dla którego uzyskano wynik wątpliwy lub zostało stwierdzone przekroczenie dopuszczalnej zawartości.

Czym jest materiał jednorodny?

Materiał jednorodny oznacza albo jeden materiał o jednolitym składzie, albo materiał, będący połączeniem materiałów, którego nie można mechanicznie rozłączyć lub rozdzielić na poszczególne materiały składowe poprzez działanie mechaniczne typu odkręcenie, przecięcie, kruszenie, mielenie i ścieranie.

Pamietaj! Dowodami potwierdzającymi spełnienie wymagań w zakresie RoHS są np. sprawozdania z badań (dla całego wyrobu, poszczególnych komponentów), deklaracje zgodności na poszczególne komponenty (sporządzone według wymagań zamieszczonych w dyrektywie 2011/65/UE lub decyzji 768/2008/WE). Cały wyrób, czyli wszystkie komponenty wchodzące w jego skład, muszą spełniać wymagania dotyczące zawartości substancji podlegających ograniczeniom.

Autor: Jacek Finster